HÜCRE BÖLÜNMESİ

 Çok hücreli canlılar hayatlarının belli bir devresinde gelişerek normal büyüklüğüne

erişirler. Bu canlılarda büyüme hücre say ısının artışı ile sağlanır. Hücrelerin 

çoğalması da bazı özel bölünme tipleri hariç tutulursa mitoz bölünme ile olur. Bu 

çeşit hücre bölünmesinde kromozom sayısı değişmez. 

Canlıların en önemli görevlerinden biri de kendine benzerini meydana getirmektir. 

Tek hücreli canlılarda çoğalma, canlının ikiye bölünmesi ile sağlanmış olur. 

Ancak çok hücreli canlılarda, bunlardan bazılarında eşeysiz üreme görülmekle 

beraber, çoğalma genellikle eşeyli üreme ile olur. Bu canlıların hayat devrelerinin 

belli zamanlarında erkek ve dişi üreme organlannda eşeysel hücreler meydana 

gelir. İki farklı eş eysel hücrenin birleşmesiyle de döllenme olur. Döllenen hücre 

bölünerek çoğalır ve yeni canlıyı meydana getirir. Eşeysel hücrelerin meydana 

gelişleri sırasında kromozom sayısı yarıya iner . Eşeysel hücrelerde görülen ve 

kromozom sayısını yarıya indiren bölünmeye de mayoz bölünme denir. 

Mitoz Bölünme: 

Bölünme özelliği olan hücrelerde hücreler ikiye ayrıldıkça hücre içi sentez 

sürekli olarak devam eder. Hücrenin hacmi büyür, sitoplazmanın konsantrasyonu 

artar, organel sayısı çoğalır, çekirdek materyali sentezlenir. Çekirdek 

materyalinin miktarı iki katına çıktığı zaman hücre bölünmek üzere  

 hazırlanmaya başlar. Önce çekirdek bölünür sonra bunu sitoplazma bölünmesi 

izler. iki yavru hücre meydana gelir. Bu şekilde tekrarlanan mitoz hücre 

bölünmesi devamlı bir olaydır. Hücre bölünmesi olayının mikroskopta görülen 

devrelerine bölünme fazlar ı adı verilir. Bölünme fazları arasındaki daha çok sentez 

olaylarının meydana geldiği devreye de metabolik faz denir. Metabolik fazda 

çekirdek etrafında çekirdek zarı görülür, içinde de 1 veya 2 çekirdekçik bulunur. 

Bu fazda çekirdek boşandığı zaman içinde ipliksi bir yapı göze çarpar. Buna 

kromatin denir. Bölünmeye hazırlanan çekirdekte kromatin iplikleri yava ş yavaş 

kıvrılarak kalınlaşmaya basar. 1 inci kıvrılma bittikten sonra kıvrılan iplikler 2 nci 

kez  kıvrılmaya başlar. Böylece sonunda kromatin iplikleri gayet kalın kendine öz 

boyutlan ve morfolojileri olan kromozom denen yap ı lan oluştururlar. 

Kromozomları n her biri kromatid ad ı verilen iki iplikten oluşur. Bölünmeye baş-

lamış çekirdeklerde her bir kromozom 4 kromatid ihtiva eder. Kromatidler de 

kromonema birimlerinden oluşur. Bu birimler 2 DNA (deoksiribonükleik asit) 

ipliğinin spiral olarak kıvrılması sonucu meydana gelir. DNA molekülleri küçük 

moleküllü proteinlerle kompleks teşkil eder. Kromatidleri oluşturan kromonema 

sayısı bitkilere göre değişir. Mitoz hücre bölünmesi esnasında değişik 4 faz 

ayırdedilir.

      Mayoz Bölünme: 

Çiçekli bitkilerde mayoz hücre bölünmesi erkek ve dişi organlarda meydana gelir. 

Dişi organlarda makrospor ana hücreleri erkek organlarda ise polen ana hücreleri 

mayoz bölünme geçirirler. Mayoz bölünme bir redüksiyon bölünmesidir. Yani 

burada bir indirgenme olur, kromozom sayısı yarıya iner (n). Böylece haploid 

yumurta hücreleri ile yine haploid polen tanesi meydana gelir. 

Mayoz bölünme birbirini izleyen iki çekirdek bölünmesini ihtiva eder. Bunlardan 

birinde profaz farklıdır ve ana hücrenin kromozom sayısı yarıya iner. Diğeri ise 

mitoz bölünme gibi cereyan eder. 

KAYNAKÇA: https://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/646.pdf